مقدمه و معرفی
بطور کلی می توان گفت فناوری حقوقی شامل هر ابزار یا روشی که انسان یا موسسه حقوقی یا دولت و نظام قضایی یک کشور به کار می گیرد تا چالشها و نیازهای حقوقی یا تبعات حقوقی یک فرآیند را برطرف کند، خواهد شد. منتها این تعریف خیلی باز و عام است و شاید نتوانیم روی موارد نوآورانه تر و خالق ارزش بیشتر تمرکز کنیم. پس اجازه دهید بیشتر در مورد تعریف واکاوی کنیم.
به تعبیر امروزی، فناوری حقوقی یا LegalTech به استفاده از فناوری بخصوص فناوریهای حوزه نرم افزار و رایانه برای ارائه خدمات حقوقی گفته می شود. شرکتهای LT معمولا به استارتاپهایی گفته می شود که با هدف تخریب بازار موجود و محافظه کارِ خدمات حقوقی، پایه گذاری شده اند. حتا ممکن است برخی از استارتاپهای فناوری حقوقی ابزار جدیدی برای حل یک مشکل بدون راه حل ارائه دهند؛ از جمله می توان به فناوریهایی که برای مقابله با اختلاس، ارتشا، جعل اسناد، عدم شفافیت نهادهای دولتی و عمومی، پولشویی، فرار مالیاتی، تجاوز به حریم و داده های شخصی افراد در فضای مجازی و …. محصول توسعه داده اند اشاره کرد. یا اخیراً کشورهای پیشرو مانند ایالات متحده، انگلستان و هلند در بحث بسترسازی ملی به سمت کُدکردن قوانین رفته اند! همچنین در بخش خصوصی وی سی های تخصصی مانند “نکست لا ونچرز” (www.nextlawventures.vc) برای سرمایه گذاریهای مراحل ابتدایی کسب و کارهای این حوزه تاسیس شده اند.
فناوریهای حقوقی همچنین کاربردهای مختلفی در مشاوره و وکالت، مستندسازی و ذخیره داده‌ها، استشهاد هوشمند و گردآوری مدارک مثبته الکترونیکی، مدیریت پرونده ها و غیره دارد. امروزه مستندات و شواهد مختلف الکترونیکی از قبیل مکاتبات الکترونیکی، تراکنشهای مالی بانکی و ارزهای دیجیتالی، داده های مختلف و جرائم فضای مجازی و امثال آن لزوم نوآوریهای حقوقی را حتی برای کوتاه مدت غیرقابل انکار می کند.
آنچه امروز زیست بوم کارآفرینانه کشور ما با آن بیشتر آشنا شده خدماتی از قبیل مشاوره های آنلاین و رایگان، تنظیم قراردادها، یافتن وکلا و اختصاص آنها به پرونده های مشتریان است که روی پلتفرمهای حقوقی امکانپذیر شده و این فقط پله اول کاربرد فناوری اطلاعات در حقوق است. این عرصه بسیار جای نوآوری دارد چرا که زیرساخت حقوقی مناسب و کارآمد لازمه فعالیتهای اجتماعی – اقتصادی مولد یک کشور است و موضوعی بسیار زیربنایی است.
Helsinki Legal Tech Lab
«آزمایشگاه فناوری حقوقی» یا The Legal Technology Laboratory (به اختصار Legal Tech Lab) برنامه‌ای غیرانتفاعی و میان رشته‌ای در دانشکده حقوق دانشگاه هلسینکی است که به مسائل پژوهشی، آموزشی و ترویجی مرتبط با فناوریهای حقوقی و دیجیتالی شدن خدمات حقوقی می پردازد. این برنامه در سال ۲۰۱۶ راه اندازی شده است.
شاید عنوان آزمایشگاه از این جهت باشد که قرار است ایده های نوآورانه در این برنامه، برای تحقق یافتن و عملی شدن، طرح شده و با کمک افراد حاضر در آن پیاده سازی شده، تست و ارزیابی گردند.
هدف این آزمایشگاه، ایجاد آگاهی ملی و جهانی درباره چشم اندازها و قابلیتهای فناوریهای حقوقی برای اساتید، دانشجویان و محققان رشته های حقوق، کارآفرینان، مهندسان، موسسات و سایر اقشار ذینفع است.
فرهنگ LTL بر پایه ایجاد گفتگو و دیالوگ است؛ گفتگو و مواجهه متخصصان حقوق با محققان، دانشجویان، کارآفرینان و فناوران رشته های دیگر برای هم افزایی و خلق راه حلهای نوآورانه و فناورانه. در واقع دیجیتالی شدن حقوق هدف اصلی ذینفعان و مشارکت کنندگان این برنامه است. در دنیای دیجیتالی شدۀ حقوق، دیگر از منازعه و مجادله حقوقی خبری نیست!
این آزمایشگاه و آزمایشگاه ها یا برنامه های مشابه تمرکز خود را بر “مشتری” و کسی که نیاز به خدمات دارد می گذارند و کمتر دغدغه مسائل عمومی از جنس وظایف دستگاههای عمومی و قضایی را دارند. عمده تلاشهای مجموعه های این‌چنین بر خلق ابزارها و خدمات در قالب استارتاپها و شرکتهایی است که علاوه بر ارائه خدمات و تسهیل زندگی افراد در امور حقوقی، امکان تداوم فعالیت هم دارند و به اصطلاح بر مدل اقتصادی متکی شده اند و نه رسالت دولتی یا عام المنفعه!
از مهمترین و اصلی ترین فعالیتهای لب‌ها، برگزاری رویدادهای دوره ای با حضور افراد ذینفع از حوزه های مختلف است؛ اساتید دانشگاه، دانشجویان، کارآفرینان، طراحان، افراد شاغل در شرکتها و موسسات مشاوره و خدمات حقوقی، دستگاه های دولتی، سرمایه گذاران و سایر اقشار مرتبط. حضور این افراد در کنار یکدیگر به تنقیح صورت مسائل، فهم صحیح آنها و ارائه راه حلهای فناورانه کمک بسیاری خواهد کرد.
برخی از مسائلی که این مرکز در پی آن است عبارتند از :
- کاربرد هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در فرآیندها، رویه ها و خدمات حقوقی
- بحث و تبادل نظر پیرامون نسلهای بعدی زیرساختها و خدمات حقوقی
- تجهیز حقوقدانان و وکلای آینده با ابزارهای فناورانه
- و سایر مسائل جذاب آینده نگر در عرصه حقوق
در پاییز سال ۲۰۱۷ لب هلسینکی، هکاتون فناوریهای حقوقی را بصورت پایلوت برگزار کرد.
سایت آزمایشگاه فناوری های حقوقی هلسینکی
برنامه های مشابه :
http://www.thelegaltechlab.com
http://www.dukelawtechlab.com
https://legal-tech-blog.de
http://legaltechlab.de
http://lexnet.io
http://www.nextlawlabs.com
http://www.legaltechdesign.com
https://reinvent.law
https://www.suffolk.edu/lawtech
http://als.uva.nl/amsterdam-law-practice/law-labs/law-labs.html
http://bahrleap.no/bahr-law-tech-lab
https://lab.mdr.london
این موضوع همچنین در دانشکده های حقوق و دانشکده های کامپیوتر برخی از دانشگاه های برجسته جهان نیز در حال پیگیری است: